Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng sản phẩm và tính an toàn, chuỗi cung ứng lạnh (cold chain) đã trở thành một phần không thể thiếu đối với các ngành hàng như thực phẩm tươi sống, dược phẩm, vắc-xin, mỹ phẩm cao cấp… Bất kỳ sự đứt gãy hoặc sai lệch nhiệt độ nào cũng có thể gây hỏng hóc hàng hóa, dẫn đến thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. Vậy chuỗi cung ứng lạnh là gì? Cách vận hành ra sao? Doanh nghiệp cần lưu ý điều gì khi triển khai? Hãy cùng VietAviation tìm hiểu nhé!
I. Chuỗi Cung Ứng Lạnh Là Gì?
Chuỗi cung ứng lạnh là một hệ thống logistics có kiểm soát nhiệt độ trong suốt quá trình từ sản xuất, lưu trữ đến phân phối hàng hóa. Mục tiêu chính là giữ sản phẩm ở mức nhiệt lý tưởng để duy trì chất lượng, độ tươi, hiệu lực sinh học hoặc an toàn sử dụng.
Các mức nhiệt phổ biến trong cold chain:
- 2°C – 8°C: Dược phẩm, vắc-xin
- 0°C – 4°C: Sữa, thực phẩm chế biến tươi
- -18°C trở xuống: Thịt, hải sản đông lạnh
Xem thêm: Tôm đông lạnh xuất khẩu sang thị trường Mỹ
II. Các Giai Đoạn Trong Chuỗi Cung Ứng Lạnh
Một chuỗi cung ứng hiệu quả cần kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ ở mọi giai đoạn, từ thu hoạch đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Dưới đây là mô tả chi tiết từng bước:
1. Thu gom & tiền xử lý
Đây là bước đầu tiên và có vai trò then chốt quyết định đến hiệu quả bảo quản sau này. Ngay sau khi thu hoạch hoặc sản xuất, hàng hoá cần được xử lý sơ bộ để loại bỏ vi khuẩn, giảm nhiệt độ và kéo dài tuổi thọ.
– Lựa chọn bao bì phù hợp: Tuỳ sản phẩm mà dùng thùng xốp, hộp nhựa kín, túi hút chân không hoặc thùng cách nhiệt. Bao bì cần đủ chắc chắn, không làm sản phẩm bị dập, méo, hấp hơi.
– Làm mát sơ bộ (pre-cooling): Là kỹ thuật giúp hạ nhiệt độ sản phẩm ngay sau khi thu hoạch về mức an toàn, thường là trong 2–4 giờ đầu. Ví dụ: rau củ cần được làm mát bằng hơi lạnh cưỡng bức hoặc nước đá phun sương.
2. Bảo quản tại kho lạnh
Sau khi tiền xử lý, sản phẩm sẽ được lưu trữ trong kho lạnh có nhiệt độ kiểm soát:
– Kiểm soát nhiệt độ liên tục: Kho cần được duy trì nhiệt độ ổn định theo từng loại hàng. Ví dụ: thịt cá cần -18°C, sữa cần 0–4°C, vắc-xin cần 2–8°C.
– Có cảm biến cảnh báo sai lệch nhiệt độ: Gắn cảm biến hoặc thiết bị đo nhiệt độ tại nhiều vị trí trong kho để phát hiện kịp thời sự cố (mất điện, đóng mở cửa kho nhiều lần…). Một số hệ thống còn gửi cảnh báo qua điện thoại/email.
3. Vận chuyển lạnh
Vận chuyển là giai đoạn dễ đứt gãy chuỗi lạnh nhất – nhất là trong điều kiện thời tiết nắng nóng hoặc chờ giao hàng lâu:
– Dùng xe tải lạnh, container lạnh hoặc thùng xốp chuyên dụng: Đảm bảo xe đạt chuẩn nhiệt độ, có vách cách nhiệt và không mở cửa quá lâu trong quá trình giao nhận.
– Có thiết bị đo nhiệt độ gắn kèm theo dõi liên tục (data logger): Thiết bị này ghi lại nhiệt độ từng giờ, giúp truy xuất dữ liệu nếu xảy ra tranh chấp hoặc kiểm tra chất lượng.
4. Phân phối cuối cùng (last mile)
Là chặng vận chuyển từ kho trung chuyển tới tay khách hàng (bán lẻ hoặc tiêu dùng):
– Đảm bảo duy trì chuỗi lạnh cho đến tay người tiêu dùng cuối: Dù là giao siêu thị, bệnh viện hay hộ gia đình – sản phẩm cần được giữ lạnh suốt hành trình.
– Dùng túi giữ nhiệt, thùng lạnh nhỏ hoặc xe máy gắn thùng cách nhiệt: Là giải pháp tiết kiệm mà vẫn đảm bảo nhiệt độ ổn định trong chặng ngắn.
Xem thêm: Vận chuyển hàng đông lạnh đi Hongkong vùng VietAviation
III. Lợi Ích Khi Doanh Nghiệp Ứng Dụng Chuỗi Lạnh
– Duy trì chất lượng sản phẩm: Đặc biệt với rau củ, trái cây, thịt tươi, vắc-xin hoặc mỹ phẩm dễ hỏng.
– Giảm tỷ lệ hao hụt & trả hàng: Hạn chế tối đa sản phẩm bị hư hỏng do biến động nhiệt.
– Tăng độ tin cậy và uy tín thương hiệu: Khách hàng đánh giá cao sản phẩm được bảo quản chuyên nghiệp.
– Đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu: Nhiều thị trường (Mỹ, EU, Nhật…) yêu cầu bắt buộc bảo quản lạnh đúng chuẩn.
IV. Thách Thức Trong Quản Lý Chuỗi Lạnh
– Chi phí đầu tư cao: Xe tải lạnh, kho lạnh, cảm biến nhiệt đều tốn kém.
– Khó duy trì nhiệt độ ổn định: Đặc biệt tại điểm giao nhận hoặc vùng nông thôn xa trung tâm.
– Thiếu nhân lực chuyên môn: Việc vận hành hệ thống lạnh đòi hỏi nhân sự được đào tạo kỹ lưỡng.
– Khó truy xuất nguồn gốc nếu không có hệ thống theo dõi thông minh.
V. Giải Pháp Tối Ưu Chuỗi Lạnh Cho Doanh Nghiệp
1. Sử dụng công nghệ IoT & cảm biến thông minh
Trong môi trường cold chain, việc kiểm soát nhiệt độ không thể chỉ dựa vào con người. Các thiết bị cảm biến IoT ngày nay cho phép:
– Ghi nhận dữ liệu nhiệt độ theo thời gian thực, từng phút một, tại nhiều vị trí khác nhau trong kho hoặc container lạnh.
– Tự động cảnh báo nếu vượt ngưỡng cho phép qua email hoặc điện thoại, giúp đội vận hành phản ứng kịp thời trước khi hàng hóa bị ảnh hưởng.
– Một số thiết bị có thể lưu trữ dữ liệu và tạo báo cáo truy xuất nguồn gốc đầy đủ phục vụ kiểm tra chất lượng hoặc kiểm toán.
Việc ứng dụng công nghệ không chỉ giúp tăng độ chính xác, mà còn minh bạch hóa toàn bộ chuỗi vận hành lạnh.
2. Tích hợp phần mềm quản lý logistics
Không có phần mềm theo dõi – nghĩa là bạn mù mờ về chuỗi của mình. Việc tích hợp phần mềm quản lý logistics chuyên dụng mang lại nhiều lợi ích:
– Theo dõi toàn bộ lộ trình vận chuyển, từ khi rời kho đến lúc giao hàng – đặc biệt hữu ích với các tuyến dài hoặc quốc tế.
– Lập báo cáo vi phạm nhiệt độ theo từng đơn hàng, tuyến đường, tài xế hoặc thiết bị cụ thể.
– Đồng bộ dữ liệu với kế toán, kho và hệ thống ERP nếu doanh nghiệp đang mở rộng.
Một số phần mềm còn cho phép khách hàng cùng truy cập để theo dõi đơn hàng – tăng tính minh bạch và chuyên nghiệp cho thương hiệu.
3. Chọn đối tác logistics chuyên về cold chain
Dù tự vận hành hay thuê ngoài, việc lựa chọn đúng đối tác vận chuyển đóng vai trò quyết định. Bạn nên ưu tiên:
– Các đơn vị có chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng quốc tế như HACCP, GDP (Good Distribution Practice), ISO 22000…
– Đội ngũ có kinh nghiệm xử lý hàng lạnh như thực phẩm tươi sống, mỹ phẩm hoặc dược phẩm.
– Hệ thống xe tải/container lạnh hiện đại, có theo dõi nhiệt độ online.
Bạn có thể cân nhắc VietAviation, đơn vị logistics có thế mạnh trong các tuyến vận chuyển hàng lạnh Việt – Trung và hàng xuất khẩu đi thị trường Đông Á, với hệ thống theo dõi real-time và đội hỗ trợ kiểm hàng – đóng gói đạt chuẩn quốc tế.
4. Đào tạo nhân viên theo SOP (Standard Operating Procedure)
Dù thiết bị hiện đại đến đâu, con người vẫn là yếu tố then chốt đảm bảo chuỗi lạnh không bị đứt gãy. Doanh nghiệp cần:
– Xây dựng SOP (Standard Operating Procedure) cho từng khâu: kiểm kho, đóng hàng, vận chuyển, nhận hàng.
– Huấn luyện nhận biết dấu hiệu bất thường về nhiệt độ, như mùi lạ, ngưng tụ nước, bao bì hư hại…
– Tập huấn xử lý tình huống khẩn cấp như mất điện, xe hỏng, trễ chuyến bay, hoặc hệ thống cảm biến lỗi.
Một đội ngũ được đào tạo bài bản sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm rất nhiều chi phí và giảm thiểu rủi ro khi vận hành chuỗi lạnh thực tế.
VI. Xu Hướng Phát Triển Chuỗi Cung Ứng Lạnh Tại Việt Nam
– Thị trường thực phẩm organic, đông lạnh, nhập khẩu đang tăng mạnh.
– Ngành y tế đẩy mạnh vận chuyển vắc-xin, sinh phẩm sau đại dịch.
– Nhu cầu xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản yêu cầu chuỗi lạnh nghiêm ngặt.
Doanh nghiệp Việt cần đầu tư nghiêm túc để không bị loại khỏi cuộc chơi toàn cầu.
VII. Chuỗi Lạnh Trong Xuất Nhập Khẩu Cùng VietAviation
Đối với các doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt là các tuyến Việt – Trung hoặc đi các thị trường như Hàn Quốc, Nhật Bản, việc duy trì chuỗi lạnh ổn định từ kho nội địa đến khâu giao hàng quốc tế là điều tối quan trọng.
VietAviation – đơn vị logistics chuyên tuyến quốc tế – hiện đang cung cấp dịch vụ vận chuyển lạnh đa phương thức, bao gồm:
– Vận chuyển hàng thực phẩm, nông sản tươi sống, dược phẩm từ Việt Nam đi Trung Quốc bằng đường bộ, đường hàng không.
– Cung cấp container lạnh chuyên dụng, theo dõi nhiệt độ real-time bằng cảm biến IoT.
– Hỗ trợ khách hàng làm thủ tục hải quan cho các mặt hàng đặc thù cần bảo quản lạnh.
– Kết nối trực tiếp với kho bảo quản tại điểm đến, đảm bảo duy trì nhiệt độ xuyên suốt chuỗi cung ứng.
Với lợi thế am hiểu tuyến vận chuyển Việt – Trung và đội ngũ hỗ trợ chuyên môn cao, VietAviation là đối tác đáng tin cậy trong việc triển khai chuỗi cung ứng lạnh cho doanh nghiệp có nhu cầu mở rộng thị trường quốc tế.
VIII. So Sánh Chuỗi Cung Ứng Lạnh Tại Việt Nam và Thế Giới
1. Tại Việt Nam
- Hệ thống kho lạnh chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn (TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng), khiến việc bảo quản lạnh ở vùng sản xuất (ĐBSCL, Tây Nguyên) còn hạn chế.
- Tỷ lệ doanh nghiệp đầu tư cold chain chuyên nghiệp còn thấp, chủ yếu thuê ngoài, dẫn đến chi phí cao và khó kiểm soát chất lượng.
- Thiếu liên kết chặt chẽ giữa nông dân – nhà máy – kho – vận tải – xuất khẩu nên dễ đứt gãy chuỗi lạnh.
2. Tại các nước phát triển
– Nhật Bản: Áp dụng IoT, Blockchain để theo dõi toàn trình – từ trang trại đến bàn ăn.
– EU: Bắt buộc chứng nhận GDP (Good Distribution Practice) đối với sản phẩm dược phẩm và thực phẩm lạnh.
– Thái Lan: Có hạ tầng logistics lạnh đồng bộ từ cấp xã/huyện → hỗ trợ xuất khẩu nông sản rất mạnh.
→ Việt Nam cần đầu tư mạnh vào hạ tầng vùng sản xuất và công nghệ theo dõi nhiệt độ để cạnh tranh quốc tế.
IX. Checklist Xây Dựng Chuỗi Cung Ứng Lạnh Hiệu Quả
Bước 1: Đánh giá mặt hàng cần cold chain
– Sản phẩm là thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm?
– Nhiệt độ bảo quản tiêu chuẩn là bao nhiêu?
– Thời gian từ kho đến tay khách là bao lâu?
Bước 2: Lập sơ đồ chuỗi lạnh phù hợp
Kho xuất phát → vận tải → điểm trung chuyển → kho đích → khách hàng
Bước 3: Trang bị thiết bị hỗ trợ
– Tủ lạnh công nghiệp, thùng foam giữ nhiệt, xe tải lạnh, container lạnh.
– Gắn cảm biến nhiệt độ, bộ ghi dữ liệu (data logger), hệ thống giám sát từ xa.
Bước 4: Chọn đối tác cold chain chuyên nghiệp
– VietAviation, Bee Logistics, DHL Cold Chain…
– Ưu tiên đơn vị có chứng nhận quốc tế + theo dõi nhiệt độ real-time.
Bước 5: Đào tạo nhân sự & SOP
– Viết quy trình nhận hàng, xử lý hàng lỗi nhiệt độ.
– Diễn tập tình huống thực tế (mất điện, kẹt xe, delay cảng).
X. Chi Phí Đầu Tư Chuỗi Cung Ứng Lạnh & Cách Tối Ưu
1. Các khoản chi phí phổ biến
– Kho lạnh: 300 – 800 triệu cho kho nhỏ, vài tỷ với hệ thống lớn.
– Xe tải lạnh: từ 600 triệu đến trên 1 tỷ/xe.
– Cảm biến, thiết bị IoT: vài triệu đến vài chục triệu đồng tùy hệ thống.
– Nhân sự vận hành: phải có kiến thức chuyên ngành, lương cao hơn trung bình.
2. Cách tối ưu
– Thuê ngoài dịch vụ kho/xe lạnh từ các công ty như VietAviation (giảm CAPEX)
– Dùng container lạnh thay vì xây kho cố định nếu sản lượng chưa ổn định
– Chia sẻ cold chain với đối tác có cùng tuyến
– Áp dụng công nghệ cảnh báo sớm để tránh hư hỏng hàng hóa (giảm rủi ro thất thoát)
Dù chi phí ban đầu cao, nhưng nếu xây đúng cách, chuỗi lạnh sẽ giúp tiết kiệm hàng trăm triệu từ việc giảm hao hụt và nâng giá trị sản phẩm.
Xem thêm: Gửi hàng đông lạnh giá rẻ đi Trung Quốc
Xem thêm: 5 cách giảm thiểu rủi ro chậm trễ trong thông quan hàng hoá
XI. Kết Luận
Chuỗi cung ứng lạnh không còn là lựa chọn, đó là yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn phát triển bền vững trong các ngành hàng dễ hư hỏng. Việc xây dựng chuỗi lạnh bài bản từ kho, vận chuyển đến phân phối cuối cùng giúp đảm bảo chất lượng, giảm tổn thất và gia tăng sức cạnh tranh. Hãy bắt đầu từ việc đánh giá lại quy trình hiện tại và lựa chọn đối tác logistics có năng lực cold chain chuyên sâu để đồng hành lâu dài.
Gửi Hàng Đi Trung Quốc Bằng Bưu Điện
Top 10 Công Ty Chuyển Phát Nhanh Trung Quốc
Bảng Giá Chuyển Phát Nhanh Gửi Hàng Đi Trung Quốc
Nhập Hàng Quảng Châu: Top Mặt Hàng Hot Nhất
Kho hàng sân bay: 47 Hậu Giang, Phường 4, Quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam
